Bursa:12.11.2013
Zamanaşımı Belgelerin Saklanma Süresi (2)
5) Birinci fıkranın (a) ilâ (d) bentlerinde öngörülen belgeler on yıl saklanır.
(6)Saklama süresi, ticari defterlere son kaydın yapıldığı, envanterin çıkarıldığı, ara bilançonun düzenlendiği, yılsonu finansal tablolarının hazırlandığı ve konsolide finansal tabloların hazırlandığı, ticari yazışmaların yapıldığı veya muhasebe belgelerinin oluştuğu takvim yılının bitişiyle başlar.
(7)Bir tacirin saklamakla yükümlü olduğu defterler ve belgeler; yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi bir afet veya hırsızlık sebebiyle ve kanuni saklama süresi içinde zıyaa uğrarsa tacir zıyaı öğrendiği tarihten itibaren onbeş gün içinde ticari işletmesinin bulunduğu yer yetkili mahkemesinden kendisine bir belge verilmesini isteyebilir. Bu dava hasımsız açılır. Mahkeme gerekli gördüğü delillerin toplanmasını da emredebilir.
(8)Gerçek kişi olan tacirin ölümü hâlinde mirasçıları ve ticareti terk etmesi hâlinde kendisi defter ve kâğıtları birinci fıkra gereğince saklamakla yükümlüdür. Mirasın resmî tasfiyesi hâlinde veya tüzel kişi sona ermişse defter ve kâğıtlar birinci fıkra gereğince on yıl süreyle sulh mahkemesi tarafından saklanır.
Türk Ticaret Kanununun bu maddesine göre defter ve belgelerin mahkemelere ibrazı veya ticari davalarda kullanılması konusunda 10 (on) yıllık zaman aşımı süresi geçerlidir.
Konuyu, TTK. Açısından inceler ve açıklamaya çalışırken özellikle, maddenin saklama süresi, mirasçılar, belge kaybolması gibi konuları içeren kısımlarını da ele aldık ki, mükellefler veya mirasçıları karşılaşacakları sürprizlere hazır olsunlar.
1. (SGK) SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNUNA GÖRE ZAMANAŞIMI:
Ticaret alemi ve muhasebe ile meşgul olanlar özellikle Vergi Usul Kanunu açısından 5 yıllık zaman aşımını ve mahkemeler açısından 10 yıllık zamanaşımını ezbere bilirler ve çoğu zaman 5 yıldan sonra defter ve belgelerini imha ederler.
Oysa, 2006 yılından itibaren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu da 86. Incı maddesi ile zaman aşımı konusunda devreye girmiş ve 10 yıllık zaman aşımı süresini geçerli hale getirmiştir.
5510 sayılı kanunun 86. Incı maddesi Prim belgeleri ve işyeri kayıtlarını düzenlemiştir. Maddenin tamamını buraya almak yazının içeriği ile uygun olmayacağı için sadece ilgili kısım aşağıya alınmıştır. Bu maddenin başlangıcından sonraki ikinci paragrafı aynen şöyledir.
İşveren, işyeri sahipleri; işyeri defter, kayıt ve belgelerini ilgili olduğu yılı takip eden yıl başından başlamak üzere 10 (on) yıl süreyle, kamu idareleri (30) otuz yıl süreyle, tasfiye ve iflas idaresi memurları ise görevleri süresince saklamak ve Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilen memurlarınca istenilmesi halinde onbeş gün içinde ibraz etmek zorundadır.
İlgililer, yasanın öngördüğü ibraz işlemini yerine getiremedikleri takdirde veya VUK na göre düşünüp defter ve belgelerini imha etmiş oldukları takdirde, SGK yasasına göre çok ama çok ağır cezalarla karşı karşıya kalabileceklerdir.
SONUÇ OLARAK.
Yukarıda 3 kanun açısından yaptığımız inceleme ve açıkladığımız hükümlere göre her tüccar ve muhasebe sorumlusu defter, belge ve kayıtlarını 10 (on) yıl süre ile saklamak zorundadır. 5 yıllık süre fiilen kalkmış durumdadır. Halen yürürlükte olan Vergi Usul Kanunu hükümlerini ancak Maliye denetim elemanlarına karşı ileri sürebilirsiniz, fakat mahkemeler ve Sosyal Sigortalar açısından 10 yıllık süre ile sorumlusunuz, bu sorumluluğunuzu yerine getirmediğiniz takdirde ağır cezalarla karşı karşıyasınız. Bu da böyle biline.
Cevdet Akçakoca
Yeminli Mali Müşavir
