Bursa, 24.Ocak.2012
Ticarette güçlüler hegemonyasına son (I)
Yasaklanmış işlemler ve geç ödeme- Yeni TTK (I)
Bugüne kadar olan yazılarımızda ve yine ulusal ve yerel basında çıkan yazılarda Yeni Türk Ticaret Kanununun bilhassa şirketlerle ilgili hükümleri konu alınmıştır. Anonim ve Limited Şirketlerde yapılacak işlemler, denetim , kuruluş vs. gibi konular öne çıkarılmıştı.
Bugün, bu yazımızda ülkenin tüm ticari hayatını etkileyecek bir maddeyi ele almak istiyorum. Yeni Türk Ticaret Kanununun 1530 uncu maddesi
a. Yasaklanmış işlemler
b. Geç ödemenin sonuçları
hakkında epey değişik ve önemli hükümler içermektedir.
Eski Ticaret Kanununda buna benzer hükümler eski 1466 ıncı maddede bulunmakta ise de; o maddede yasak edilmiş hükümlerin doğrudan doğruya batıl olduğunu yani hiç düzenlenmemiş, hiç yapılmamış olduğundan bahsetmekte idi. Eğer bir sözleşme için üst sınır varsa, bu üst sınırın aşılması halinde aşılan kısımlarla ilgili yapılan sözleşmeler geçersiz oluyordu. Yeni kanunda da kısmi geçersizlik hükmü korunmuştur.
Maddeyi yazımıza alarak her bir fıkrasını ayrı ayrı inceleyelim.
F) Ticari hükümlerle yasaklanmış işlemler ile mal ve hizmet tedarikinde geç ödemenin sonuçları
MADDE 1530-(1)Aksine bir hüküm bulunmadığı takdirde, ticari hükümlerle yasaklanmış işlemler ve şartlar batıldır. Ancak, sözleşme uyarınca yerine getirilmesi gereken edimler için kanunun veya yetkili makamların koymuş olduğu en yüksek sınırı aşan sözleşmeler en yüksek sınır üzerinden yapılmış sayılır; sınırı aşan edimler hata ile yerine getirilmiş olmasa bile, geri alınır. Bu sınırlarda, Türk Borçlar Kanununun 27 nci maddesinin ikinci fıkrasının ikinci cümlesi uygulanmaz.
Herhangi bir sözleşme yaptığınızda eğer bu konuda bir sınır var ise o sınır geçerli olacak ve bu sınırın üzerindeki kısımlar tatbik edilmeyecektir. Aklıma gelen örnek, önce faiz idi. Fakat faizle ilgili bir yasak olmadığı için bu maddenin ileriki fıkralarını da göz önüne alarak süre yasaklarını esas alarak bir örnek yapılmalıdır. Bu maddenin ileriki fıkralarına göre en fazla ödeme süresi 30 gün ise siz herhangi bir sözleşmede bu süreden daha fazla bir süre tesbit edemezsiniz, eğer ederseniz, bu sürenin üstü tatbik edilmeyecektir. Eğer yanlışlıkla veya bilerek bu sınırın üstünde bir sürede ödeme yapmışsanız, bu konuda ileriki fıkralarda belirtilen hükümler tatbik edilecektir.
(2) Ticari işletmeler arasında mal ve hizmet tedariki amacıyla yapılan işlemlerde, alacaklı, kanundan veya sözleşmeden doğan tedarik borcunu yerine getirmiş olmasına rağmen, borçlu, gecikmeden sorumlu tutulamayacağı hâller hariç, sözleşmede öngörülmüş bulunan tarihte veya belirtilen ödeme süresinde borcunu ödemezse, ihtara gerek olmaksızın temerrüde düşer.
Maddenin bu hükmü bir takım hukuki ihtilafları, anlaşmazlıkları daha baştan önleme amacını gütmektedir. Yasalarda belirtilmiş olan mücbir sebep halleri hariç, sözleşmede belirtilen tarihte veya sürede borçlu, borcunu ödemezse, herhangi bir noter ihtarı veya başka bir şekilde ihtar ve ihbarda bulunmaya lüzum kalmadan, borçlu temerrüde düşmüş yani borcunu süresinde ödememiş sayılacaktır. Temerrüd faizi ve benzeri edimleri yerine getirmekle yükümlü olacaktır. .
(3) Mütemerrit borçlunun alacaklısı sözleşmede öngörülen tarihten ya da ödeme süresinin sonunu takip eden günden itibaren, şart edilmemiş olsa bile faize hak kazanır.
Yukarıda maddenin bir ve ikinci fıkrasında belirtildiği şekilde temerrüde düşmüş yani hukuki terimle mütemerrit hale gelmiş borçlu, sözleşmede belirtilmemiş olduğu hallerde bile faiz ödemek zorunda kalacaktır. Alacaklı ise faize hak kazanacaktır. Yeni Türk Ticaret Kanunu bu hükümle alacaklının haklarını garanti altına almış bulunmaktadır. Yasanın yürürlüğe girdiği 1. Temmuz. 2012 tarihinden itibaren borcunu zamanında yerine getirmeyenlerin sığınacağı bir yasa olmayacaktır.
Yeni Türk Ticaret Kanununun 1530 uncu maddesinin ilk fıkraları alacaklıyı garanti altına alan düzenlemeler getirmiş. Ticari hayata daha kesin hükümlerle yön verme amacını gütmüştür. 1530 uncu maddenin devamındaki hükümlere baktığımızda kesin düzenlemeleri görmekteyiz.
Maddenin 4 ve 5 inci fıkrası sözleşmede süre belirtilmese bile sözleşmede ödeme süresinin
a. 30 gün
b. 30 günden fazla olması halinde ise en fazla 60 gün olacağı şeklinde bir düzenleme getirmiştir.
Ey tüccarlar, sanayiciler, büyük tüccarlar, güçlü marketler, güçlü süper ve hiper marketler ve de küçük esnaf, kobi, tekstilci ve benzerleri bilin ki yeni Türk Ticaret Kanunu ile borçlarınızı 30 gün içinde hadi daha insaflı olalım en fazla 60 gün içinde ödemek zorundasınız.
Artık, sonsuz vadeler bitiyor. Uzun vadeli yapılan sözleşmeler de geçersiz oluyor. Bunu bilesiniz.
Yapılan bu düzenleme ile Türk Ticaret Kanunu, ticareti biraz daha kısa vadelere ve nakde doğru çekme amacını gütmektedir. Kanunun 1530 uncu maddesindeki düzenlemeleri göz önüne almadan yapılacak ve yapılmış olan sözleşmeler geçersiz olacaktır. Tüccar, sanayici, küçük esnaf, kobi , tekstilci ve benzerlerinin bugünden sözleşmelerini inceleyerek yeni yasaya uygun hale getirmeleri gerekmektedir.
Avukatlar ve barolar da yeni TTK.nın bu hükümlerini özellikle tüccar ve sanayici kesimine açıklamalı, üzerinde çalışmalar yapmalı, meşhur lafla toydan sonra gelecek narada herkesin geç kalacağını, yargı sistemindeki yükü azaltmaya çalışırken daha fazla olacağını unutmamalıdırlar. Eğer bu açıklamalar yapılmazsa icra daireleri hiç çalışamayacak hale gelecektir.
Bu açıklamadan sonra maddenin devamına geçelim.
Devamı Haftaya
