Bursa, 16.Eylül.2011
DEVEYİ SAĞLAM KAZIĞA BAĞLAMAK VEYA İÇ DENETİM
Ender de olsa, gazetelerde çıkan bir takım haber başlıkları vardır.
-Acemi bankacı meşhur bankayı 3 milyar zarar ettirdi.
-Bankacı bankasını dolandırdı
-Muhasebeci firmasında yüklü miktarda parayı hesabına aktardı
-Dernek muhasebe sorumlusu derneği milyonlar dolandırdı.
Bu gibi başlıkları gördükçe , mesleğimde yaşadıklarım, bu tip olayların nasıl farkına varılabileceği gibi konularla birlikte dini bir söylem de aklıma gelir.
Bedevinin biri, Hazreti Peygamberi ziyarete gelir. Peygamberimiz, deveni nereye bıraktın ? diye sorar. Bedeli = Allaha emanet ettim şeklinde bir cevap verince, Allahın Resulu peygamberimiz ona; Evvela deveni sağlam kazığa bağla, sonra Allaha emanet et der.
Burada, şeytan, şeytanın insanları kandırması, dini bilgiler gibi konulara girmeye niyetimiz yok. Ama özellikle muhasebe konusunda, şirketlerde tekrar tekrar denetim çok önemlidir. İyi bir denetim sistemi kurmak devenizi bağlamakla eşdeğerdir.
Bir muhasebeci, önüne gelen evrakın önce mevzuata uygun olarak düzenlenip düzenlenmediğini inceler, ancak mevzuata uygun bulursa, bu defa malın fiilen alınıp alınmadığını da kontrol ederek, daha sonra faturadaki miktar, fiyat, tutar kontrolünü yaparak evrakın kaydedilip kaydedilmeyeceğine karar verecektir. Öyle herhangi birinin al bunu kaydet demesi, bir fatura veya evrakın muhasebeye kaydedilmesi için yeterli değildir.
Herhangi bir belge muhasebe hesaplarına kaydedildikten sonra da işlemlerin devamı takip edilmelidir. Tutar ödendi mi? Ödeme kime yapıldı? Nasıl yapıldı? Doğru mu ödendi?
Yine bir başka kontrol konusu, belge vergi mevzuatına, tek düzen hesap sistemine uygun yapılmış mıdır?
Buraya kadar saydığımız veya saymaya çalıştığımız kontrollar, evrakın kaydedilmesin ile ilgili ön kontrollardır. Bu kontrol işlemlerinden başka, yine ayrı bir kimse tarafından, ( bu kimse patron olur, iç denetçi veya bir başka görevli olur)
a. Satınalma servisi
b. Ambar servisi
c. Finansman servisi
d. İmalat servisi gibi servislerle ilişkisi de göz önüne alınarak faturanın incelemesi yapılmalıdır.
Uzun lafın kısası firmada kesinlikle bir iç denetim veya kontrol sistemi kurulmalıdır.
Diyeceksiniz ki, muhasebeciler var ya, Yeminli Mali Müşavirler var ya. Hayır,
Bunlar yeterli değildir. Bir yeminli mali müşavir veya danışman genel anlamda evrak ve hesap kaydı incelemesi yapar, fiilen işletmenin ve servislerin içinde değildir. Biz fiilen işletme faaliyetlerinin, işletme içi denetim ile evrakın denetiminden bahsetmekteyiz. Yazımızın devamında iç denetimin veya iç kontrolün tarifleri ve nasıl yapıldığını açıklamaya çalışacağız.
Bu arada, şunu da ilave etmek isterim. İnternette yaptığım bir araştırma sonucu iç denetimin artık geriye dönük teftiş ve kontrollerden çok kurumun ileriye dönük risk ve değerlendirmelerini de içerdiğini gördüm. Yazımın devamında internetten yaptığım alıntıları biraz değiştirerek kullanacağım. İnşallah kafa karıştırmam.
Yeminli Mali Müşavir
Cevdet Akçakoca
