Bursa; 26.08.2010
Vergi İncelemeleri ve YMM. Mesleği
Geçen yazımızda 6009 sayılı yasa ile Vergi Usul Kanununun 140. ıncı maddesinde yapılan değişiklikle daha doğru, daha kısa zamanda ve daha fazla mükellefin incelenmesini sağlayacak düzenlemeler yapılmış olduğunu belirttik.
Bu düzenlemeler her ne kadar daha fazla mükellefin incelenmesini sağlayacak gibi görünüyorsa da, ben şahsen bunun başarılabileceğini sanmıyorum. Çünkü maalesef, Türkiye’de denetim elemanları, incelenmemiş firmaların denetiminden çok karlı kuruluşları incelemeyi tercih ediyor. Hatta kuruluş ne kadar büyük ve karlı ise onun üzerine daha fazla gidildiğini, daha fazla incelendiğini görüyoruz.
Neden vergisini veren ve büyük ciro yapan firmaların incelendiği konusunda dolaşan dedikodu da şöyle. Bir firma 1000 lira ciro 100 lira kâr ediyor, diğeri ise 100 lira ciro 10 lira kâr ediyorsa; Büyük firmada bulunabilecek matrah farkı, küçük firmanın cirosu kadar veya daha fazla olabilir. Bu sebeple büyük firmalar, daha fazla ve daha sık inceleniyor. “Bu düşünce tarzı bana göre yanlış bir düşünce tarzı. Ancak, bu düşünce tarzı ile inceleme yapıldığı doğru ise inceleme oranı artmayacak demektir. Mevcut inceleme elemanları tam tasdik yapılan veya büyük firmaların üzerine gitmeye devam ederse inceleme oranı artmayacaktır.
İnceleme deyince Türkiyede bir Yeminli Mali Müşavirlik müessesesi var. 20 yıldır Yeminli Mali Müşavirler denetim ve tasdik yapıyorlar. Hem de Maliye Bakanlığı adına, devletin verdiği mühürle.
Yeminli Mali Müşavirlerin bu 20 yılda yaptıkları çok güzel işler oldu. Türkiyedeki YMM. müessesesi bütün dünya ülkeleri tarafından gıpta ile, hayranlıkla izleniyor. Devletin Maliyesi, muhasebe sistemleri, beyan sistemleri bu sayede elektronik uygulamalara kolayca geçebildi. Vergi gelirlerindeki artışı anlatmaya lüzum yok.
Bizdeki Yeminli Mali Müşavirlik müessesesi yerine, dünyada denetim şirketleri bulunmaktadır. Bize göre bu denetim şirketleri dünyada önemli görevler yerine getirmiş, muhasebe ve denetim sistemlerinin gelişmesine yardımcı olmuşlardır. Zamanla denetim şirketlerinin prensiplerinde bozulmalar olmuştur. Birtakım başarısızlık ve skandallar doğmuş, denetim şirketlerine olan güven erozyona uğramıştır.
Son yıllarda denetim şirketlerinin dünyada sebep oldukları skandalların en önemlilerini sayalım.
1) Enron skandalı ve Arthur Andersen
2) Lehman Brothers ve 2009 dünya mortgage krizi skandalı
Peki ülkemizde denetim şirketleri ne yapıyor? SPK ya tabi halka açık şirketleri ve bankaları denetliyorlar. Sonuç, bu denetimlere rağmen 2001 Türkiye bankalar krizi.
Bu kriz sonrası alınan tedbirler ve yapılan çalışmalar sonucu, Türk Banka ve şirketleri dünyadaki benzerlerine fark atıyor.
Yeminli Mali Müşavirlik müessesesi varken ülkemizde yeni Türk Ticaret Kanunu tasarısı ile dünyanın denetim şirketlerine sonsuz yetki verilmeye çalışılıyor. Dünyada başarısı ve başarı oranı tartışılan bu şirketlere Türkiyede böyle bir yetki vermek ne kadar doğru olur bilmem?
Türkiye’de halen 3000’e yakın Yeminli Mali Müşavir bağımsız olarak çalışmaktadır. Yeminli Mali Müşavirler yetkilerini Vergi Usul Kanununun mükerrer 227.inci maddesi ile 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu ve bu kanunlara ait tebliğ, sirküler ve benzeri düzenlemelerden almaktadırlar.
YMM.’lerin geçmiş 20 yıllık çalışmalarında ne derece başarılı olduklarını ilgili meslek kuruluşları, mükellefler ve Maliye Bakanlığı çok daha iyi bilmektedir. Bu 20 yıllık süreçte Maliye Bakanlığı dışında diğer Bakanlıklar ve devlet daireleri de bir çok düzenlemelerle Yeminli Mali Müşavirlik mesleğinden yararlanmışlar. Yeminli Mali Müşavirlik müessesesi, itimad edilen, başvurulan bir müessese haline gelmiştir.
Hal böyle iken, bu düzenlemeyi yapan, bu müessesesinin kuruluşunda en büyük payı olan Maliye Bakanlığı, son zamanlarda Yeminli Mali Müşavirlik müessesesinden uzaklaşmış görünmektedir. (Tabii, bu benim fikrim)
Bütün dünyanın incelediği, faydalandığı ve kendi ülkelerinde de olması için uğraş verdiği Yeminli Mali Müşavirlik yasasına göre, belli bir ciroyu aşan firmaların YMM. tarafından denetlenmesi ve tam tasdik sözleşmesi yapılması gerekmektedir.
Yasa gereği tam tasdik sözleşmesi olmayan kurumlar incelemelerde öne alınacaktır. Oysa yasanın bu maddesi tatbik edilmemektedir. Devlet denetim elemanları, tasdik sözleşmesi olmayan müesseseler yerine tasdik sözleşmelileri de incelemektedir.
Maliye Bakanlığı yasayı tam tatbik ederek denetim oranını daha yukarı çekebilir.
Biraz da Yeminli Mali Müşavirlik müessesesinin görevi olan tam tasdikli firma sayısının artırılması ve tasdik sözleşmesi olmayan kuruluşların incelenmesine öncelik verilmesi, hem YMM. müessesesine hem de Maliye Bakanlığına yararlı olacaktır.
Yeminli Mali Müşavir
Cevdet Akçakoca
