Bursa; 08.04.2008
Finansal kiralama işlemlerinin muhasebesi 2003 yılından itibaren değiştirildi.
01.07.2003 tarihinden geçerli olmak üzere 24.04.2003 tarihli resmi gazetede yayımlanan V.U.K. mükerrer 290 maddesinde “Finansal kiralama işlemlerinde değerleme, adlı düzenleme yapılarak uygulama değiştirilmiştir.
Yine 01.07.2003 tarihinde 25155 sayılı resmi gazetede yayımlanan 319 sayılı Vergi Usul Kanunu genel tebliğinde de aşağıdaki düzenlemeler yapılmıştır.
a) İktisadi kıymetin mülkiyeti kira süresi sonunda kiracıya devredilecektir.
b) Kiracıya kira süresi sonunda iktisadi kıymeti rayiç bedelinden düşük bir bedelle satın alma hakkı tanınmıştır.
c) Kiralama süresinin iktisadi kıymetin ekonomik ömrünün %80 inden büyük bir bölümü kapsaması esası getirilmiştir.
d) Sözleşmeye göre yapılacak kira ödemelerinin bugünkü değerlerinin toplamının iktisadi kıymetin rayiç bedelinin %90’ından daha büyük bir değeri oluşturması şartı konmuştur.
Bu esaslara göre yapılan finansal kiralama, muhasebe kayıtlarına aşağıdaki gibi kaydedilecektir.
Kiracının muhasebe kayıtları
_________________ 1/1 ______________________________
260- Haklar 90
(Kira ödemelerinin bugünkü değeri)
302- Ertelenmiş finansal kiralama
borç maliyeti 20
(ödenecek faizlerin kısa vadeli tutarı)
402- Ertelenmiş finansal kiralama
borç maliyeti 20
(ödenecek faizlerin uzun vadeli olanları)
301- Finansal kiralama işlemlerinden
borçlar
(ilk yıl faizi+anapara) 80
401- Finansal kiralama işlemlerinden borçlar 50
(sonraki yıllarda ödenecek faiz ve anapara)
____________________ _________________________________
Buradaki 260 nolu haklar hesabına kaydedilen tutar üzerinden V.U.K. genel tebliğlerine göre iktisadi kıymet satın alınmış gibi düşünülerek amortisman ayrılacaktır.
Yani yapılmış bu değişiklikle finansal kiralamada hem taksitlerle birlikte ödenen faizlerin gider yazılması imkanı getirilmiş, hem de amortisman ayrılması sağlanmıştır.
Peki, finansal kiralama süresi bittiğinde ne olacak? İlk bakışta tebliğde bu konuda bir açıklama göremiyoruz.
Bu yazımda, bu sebepten taksit ödemeleri muhasebesini işlemedim. Finansal kiralama süresi sonunda yapılacak muhasebe kaydı ne olabilir? Konumuz budur.
Kira süresi sonunda borç bitmiş olacak, ancak amortisman bitmemiş olacak ve leasing firması iz bedelle malı firmaya fatura edecek.
Burada akla gelen sorular şunlardır.
1- Haklar hesabı kapatılacak mıdır?
2- Mal bedeli iz bedelle sabit kıymetlere mi kaydedilecektir?
3- Amortisman süresi yeniden mi başlayacaktır, yoksa kalan sürede mi ayrılacaktır?
Ben kendi çözüm önerilerimi şöyle düşünüyorum.
1- Haklar hesabı (260) hesap kapatılmalı aynı bedel (253-255) nolu hesaplara aktarılmalı ve buraya ayrıca kesilen iz bedel değeri girmelidir.
2- Leasing süresi sonuna kadar ayrılmış olan amortismanlar da ilgili sabit kıymet amortismanına aktarılmalıdır.
3- Kalan amortisman süresinde de sabit kıymet itfa edilmelidir.
Şimdi bir örnek verelim.
Alınan bir makine 100 lira bedelle haklara kaydedilmişti. Bu güne kadar 80 lira amortisman ayrıldı. Leasing borcu bitti. Leasing firması bunu (1) lira iz bedelle fatura etti. (Örneğimizde kdv’yi göz önüne almıyorum.)
Yapılacak kayıtlar şöyle olmalı:
_____________ _______________
253-Makine tesisler 101
268- Haklar amortismanı 80
257 Birikmiş amortismanlar 80.-
260 Haklar 100.-
320 Alacaklılar 1.-
_______________ ___________________
Bu kayıtla Leasing işlemi bitirilmiş ve sabit kıymet ve amortismanları ilgili hesaplara aktarılarak daha doğru bir bilanço düzenlenmiş olmaktadır.
Ancak, Maliye Bakanlığı’nın bu konuda da düzenleyici bir tebliğ çıkarması gerekir kanaatindeyim.
Yeminli Mali Müşavir
Cevdet Akçakoca
